درویش علی کولاییان آمدن رستم به مازندران را همگان شنیده اند، این قصه را شاهنامه به چنین شهرتی رساند. به گمان فردوسی این ماجرا به عصر کیانیان تعلق دارد. کیانیان پادشاهان اسطوره ای تاریخ ایرانند، بر این اساس شاید بعضی گمان کنند آمدن رستم به مازندران اسطوره و افسانه است، اما چنین نیست . براساس آن چه که خواهیم آورد، این یک واقعه تاریخی است و پانصد سال جلوتر از زمان فردوسی و در عصر ساسانیان اتفاق افتاد . این ماجرا چرا اسطوره شد و چرا اسطوره ماند ؟ در اینجا سعی خواهد شد تا زمان ، مکان و محل وقوع و جوانب یکی از مشهور ترین رخداد ها که خاطره آن در حافظه تاریخی مردم ایران همچنان باقی است باز شناسانده شود . درخواهیم یافت شاهنامه شناسی یه شیوه متداول، چرا تا کنون قادر به بیان راز و رمز این ماجرا نبوده است . گوشه هایی از مطلب پیش

درویش علی کولاییان مقدمه :  در این نوشتار هم، به بیست و چند واژه مازندرانی اشاره و هر کدام از آن ها با اصل سنسکریت شان مطابقت داده می شود . با گذشت هزاره ها کماکان این واژه ها خاصه در زبان مازندرانی به اصطلاح دست نخورده  باقی مانده اند . شناخت این واژه ها همراه با شناخت پانصد واژه یا بیشتر، که پیش از این مطرح شد، ضمن نگاهی به دستور زبان مازندرانی به تبار شناسی این زبان کمک موثر می کند. مانند دفعات پیش فرهنگ مورد استفاده ، فرهنگ دیجیتال دانشگاه کلن آلمان است و باید عرض کنم که آشنایی با زبان مازندرانی و کمی هم انگلیسی و آگاهی به فونتیک هاروارد- کیوتو ، استفاده از مطلب را برای علاقمندان آسان تر می کند . اِمباره  پوشاندن زمین خزانه شالی ( تیم جار ) با برگ و برگچه بعضی گیاهان . در سنسکریت «اَمبارَه» به معنای پوشاندن و

درویش علی کولاییان چند سال پیش بود که به توصیه یکی از بستگان، نوشته ای از خودم را در قالب کتابی کم حجم۱ ، برای دکتر منوچهر ستوده پُست کردم . خوب یادم هست آدرس را از مدیرمسئول فصلنامه اباختر آقای سیروس مهدوی پرسیدم . کتاب تقدیمی ، البته حرفی تازه داشت و بدین خاطر، بعضی را به انکار و اعتراض وامیداشت.  آن ها که کتاب مورد قبولشان بود اغلب از ترس معترضان،  از اظهار نظر دوری جسته ، سعی شان در سکوت می گذشت .در آن بحبوحه، این که نسخه ای از کتاب را به استاد ستوده تقدیم می کنم زیاد مطمئن نبودم و تا آن زمان هم دکتر ستوده را ، به دلیل رشته تحصیلی و نوع کاری که  داشتم، خوب نمی شناختم، فقط چند کتاب  به تصحیح  استاد را خوانده بودم ، از این رو، عکس العمل شان ، برای من چندان قابل پیش بینی نبود. به

درویش علی کولاییان ماه می تابد، رود است آرام …. کار شب پا ، نه هنوز است تمام ، می دَمَد گاه  به شاخ ، گاه می کوبد بر طبل به چوب …. سایه ای ، این است گُراز …( نیما یوشیج) مزرعه در مازندران، به ویژه شالیزارهمیشه با تهدید جانوران جنگل روبرو بود . خوک و گراز و دیگر حیوانات وحشی چون« تَشِی» که همان جوجه تیغی است در تابستان و در فصل کشت و کار،خسارت به بارآورده ، آفت هایی مهم به شمار می آمدند .این جانوران جنگل، دیر وقت شب فعال شده به مزرعه و آیش ها نزدیک می شدند . چاره ،کار شب پا بود .حضور شب پا در مزرعه و در ساعات نیمه شب تنها راه حل مساله بود .او با استفاده از چراغ و افروختن آتش وایجاد سرو صدا ، جانوران را که از گوشه و کنارجنگل به بیرون می زدند از مزرعه دور

درویش علی کولاییان مقدمه : در شماره پیشین گیله وا، شماره ۱۲۳ ، نقدی با عنوان « مردم باستان و بومی گیلان و مازندران عقب مانده و فقیر نبوده اند »  بر کتاب « نگاهی نو به تاریخ مازندران باستان » اثر اینجانب درج شده است . نقد متضمن پرسش هایی متعدد است . نوشته حاضر، نقل جدا جدای همه آن پرسش ها است و در عین حال پاسخ جداگانه به هر کدام  نیز هست . امیدوارم که به رفع ابهام کمک کند . پرسش : چرا نویسنده در صفحه ۱۱ کتاب آورده است :« فرمانروایان پارتی یا همان (ارشکانیان ) در آغاز شاید از خط و کتابت بی بهره بوده اند »؟  در حالی که سابقه خط در ایران به دوران هخامنشی می رسد و سوالی که در اینجا پیش می آید این است که چگونه اشکانیان خط نداشتند ؟پاسخ :  در امپراطوری پارس، وجود خط  به این معنا

  درویش علی کولاییان مقدمه : از زبان شاعران و کاتبان و تاریخنگاران ایرانی از هند و هندوستان و همچنین ترکستان فراوان یاد می شود . در باره ترکستان پذیرفتنی است که این واژه نام کشوری خاص نبوده بلکه به منطقه ای وسیع از مرکز و شمال آسیا اطلاق می شده است . بخش ها و یا قسمت هایی متفاوت از همین منطقه است که توسط کاتبان و مورخان، ترکستان قلمداد شده است . اما در مورد هند و  هندوستان ظاهراً وضع بدین گونه نبود و نیست و نام هند یا هندوستان برایمان همیشه اشاره به کشوری خاص بوده است . نکته این جا است که این تعبیر، در مواقعی کاملاً نادرست است و سبب برداشت های نا صحیح از بعضی گزارشات مهم تاریخی ، خاصه در مورد مازندران شده است . مقاله حاضر اشاره به همین مطلب است . الف- اشارات شاهنامه به هند در کتاب بزرگ شاهنامه به

درویش علی کولاییان جنگل ها گهواره نوع بشر قلمداد می شوند اما، آغاز تمدن انسان، در مناطق جنگلی اتفاق نیفتاد و تمدن ها در مناطقی خارج از جنگل سر بر آوردند . تمدن در قدم اول به کشاورزی وابسته بود ونیازمند زمینی بود که شخم شود و درخت سایه بر آن نیفکند . مزاحمت درختان و  ریشه دواندن شان در خاک ، مانع کشت و کار می شد . بدون ابزار آهنی هم،آباد کردن جنگل یعنی قطع درخت و کندن ریشه ها، غیر ممکن و  لذا ابزار ساخته از آهن، لازمه کار بوده است. با فراهم آمدن آهن و وفور ایزار ساخته از آن، انسان توانست از عهده آباد کردن جنگل و مبارزه ای پیروزمندانه با درخت برآید . این فرصت تاریخی از چه زمان در دسترس بشر قرار گرفت؟ مشهور است که در عهد باستان قوم جنگجوی آشور که زمانی بین النهرین و مناطق غربی فلات ایران، محل تاخت

درویش علی کولاییان اخیراً کتابچه ای به چاپ رسید که نوبسنده اش استاد میرجلال الدین کزازی است .کتابچه به همت دوستان مازندرانی و در مجموعه ای تحت سرپرستی دکتر زین العابدین درگاهی منتشر شده است . نام آن « مازندران و دیوان »  است۱ . استاد کزازی استاد برجسته دانشگاه است. او در صفحه آغازین کتاب در معنای دیو در فرهنگ ایرانی سخن میگوید و می نویسد که دیو در روزگاری نام خدا بوده است و در روزگاری دیگر نام شیطان . او می گوید : « داستان دیو در تاریخ و فرهنگ ایران ،داستانی است شگفت … دیو در روزگاری در معنی خدای به کار می رفته است و روزگاری دیگر ، در کاربردی به یکبارگی وارونه ، در معنای اهریمن .  …»(ص۱۱) استاد ریشه این تناقض را در تفاوت روزگار  پیش و روزگار پس از زردشت۲ می داند ، تا آن جا که  ایران باستان را به دو

درویش علی کولاییان لغت نامه ها برای واژه درویش معنی های متفاوتی قائل می شوند . یادداشتی از مرحوم دهخدا ، درویش را اینگونه معنی می کند : سائل ، یعنی گدایی که با آوازی خوش ،  که  گاه پرسه زدن  ، شعر خوانـَد . فقیران که گدایی کنند و در آن گاه به آواز خوش شعر خوانند و تبرزین بر دوش و پوست حیوانی چون گوسفند و شیر و امثال آن بر پشت و موی سر دراز و آویخته و موی ریش و سبلت نا پیراسته و ژولیده دارند ( لغت نامه دهخدا )  . همین لغت نامه در جایی دیگر و از قول لغت نامه های برهان و آنندراج اصطلاح « درویش سلطان دل » را اینگونه معنی می کند : اشاره به سرور کائنات است که پیغمبر ما صلوات الله علیه و آله و سلم باشد . جایی دیگر  به روایت فرهنگ دهخدا،  این بیت مولانا  کنایه

  دروبش علی کولاییان کتاب « نگاهی نو  به تاریخ مازنداران باستان » با پیشگفتاری از دکتر منوچهر ستوده به تازگی توسط نشر گیلکان در ۳۲۰ صفحه   منتشر گردیده است . این کتاب از جمله در کتابفروشی های زیر در دسترس است . ساری: کتاب فروشی مقدم  واقع در خیابان انقلاب پاساژ انقلاب تلفن : ۰۱۵۱۲۲۲۵۲۱۹ کتاب فروشی قلم ،  خیابان فرهنگ مقابل استادیوم تختی  تلفن : ۰۱۵۱۳۱۱۱۵۸۰ رشت: نشر گیلکان ،حاجی آباد،خیابان انقلاب ،کوچه گنجه ای بن بست صفاری تلفن:۰۱۳۱۳۲۳۳۲۲۲ تهران: انتشارات طهوری  ، خیابان انقلاب روبه روی دبیرخانه  دانشگاه تهران تلفن:۶۶۴۰۶۳۳۰ نشر چشمه ، خیابان کریم خان ، زیر پل کریم خان تلفن : ۸۸۰۹۰۷۷۶۶ انتشارات توس ، خیابان انقلاب ،روبروی درب دانشگاه تهران ، اول خیابان دانشگاه  تلفن :۶۶۴۶۱۰۰۷