کشورهای جهان که بیش از صدو شصت کشورند ،هرکدام مدنیت مربوط به خود را دارند و در تمدن خود زندگی می کنند . وقتی مثلاً صحبت از تمدن شرق و یا  تمدن غرب میشود جوانب آن روشن نیست ، چرا که اصطلاح ” تمدن شرق” یا ” تمدن غرب ” حسب الظاهر برداشتی انتزاعی است و رکن سیاسی در آنها نا مشخص است . ولی اگر منظور “تمدن ” در یک کشور معین باشد ، وضعیت رکن سیاسی که از ارکان اساسی تمدن است، به روشنی قابل تشخیص میشود . معنای  ” تمدن ” به اشکال گوناگون مطرح میشود از شهرنشینی گرفته تا معنا های دیگر که در متون مختلف روایت میشود . اما یک چیز مسلم است ،  تمدن زمانی پایدار میماند ، که جمعیت قادر به دفاع از خود باشد. برای این مقصود تقسیم کار میشود، گروهی مدیریت و حکمرانی را بر عهده می گیرند  و باقی جمعیت

هفته پیش نامه یی از سوی عده کثیری از اقتصاددانان و جامعه شناسان ایران خطاب به دولت منتشر شد . چنین نامه ها  ده ها سال است که از سوی اقتصاد دانان و جامعه شناسان منتشر می شود اما ، متاسفانه هرگز این کار ها به نتیجه یی ملموس نرسیده است . قصور از کدام سو است ؟ دولت ها را مقصر بدانیم که راه خود را می روند یا منتقدان را که شاید به عمق مساله پی نبرده اند و آن را به درستی مطرح نمی کنند . خاطر نشان کنم مردم ایران نیز بیش و کم  از محتوای چنین نامه ها با خبرمیشوند اما از کنار آن بی تفاوت عبور می کنند و بازتابی در میانشان نیست . گره کار کجاست ؟ نگارنده با وجود محدودیت رسانه یی ، در دهه های اخیر در مقالات متعدد۱ و در کتابی که به نام او منتشر گردید۲ سعی نمود تا

وجهی مشترک میان این چهار کشور وجود دارد ، آن وجه مشترک ، نارسایی فاحش منابع مالیاتی ، در پیش برد امور حکومتی است . منابعی هنگفت را این دولت ها از راههای غیر مالیاتی فراهم می آورند که به ظاهر منابعی از مالیه مردم نیست . به عبارت دیگر مالیه یی که این کشور ها به کمک آن اداره می شوند در اولین آن یعنی در غزه، بخش عمده اش با استفاده از کمک خارجی است . در دومی ، فروش نفت و گاز و چاپ و نشر اسکناس بی پشتوانه برای جبران کسری بودجه ، منابع لازم را برآورده می کند . در سومی فروش نفت و گاز، راه تامین منابع اصلی برای حکومت است . در آخرین و در چهارمین کشور کمبود منابع ، با فروش اوراق قرضه و افزودن بی حساب به حجم نقدینگی جبران میشود . این وضع طی دهه ها همچنان ادامه دارد .

         از ذهن جامعه شناسان و اقتصاددانان ما هرگز خطور نکرد که ریشه بحران های لا ینقطع نیم قرن اخیر ایران عدول ما از تمدن است . مراد ما از تمدن ، معنای علمی آنست . همگان می پذیرند که رکن اساسی تمدن و شالوده اصلی آن ، رکن سیاسی است که مردم را با حاکمیت مربوط می کند . ارتباطی متقابل که در آن مردم هزینه می دهند و حاکمیت هزینه می کند . به اصطلاحی که امروز متداول است مردم خریدار تمدن می شوند . در بیعی که اتفاق می افتد مردم به ویژه آنان که مالیات مستقیم می پردازند ، از رقم بها در این معامله با خبرند .     این ها که گفته شد در تمامی تمدن ها چه از نوع پیشرفته و چه از نوع عقب مانده ، جاری است . در صورت قطع جریان مالیه از سوی مردم ، قهراً هیچ تمدنی

مِزاجِ دَهْرْ تَبَهْ شد در این بلا حافظ ** کجاست فکر حکیمی و رای برهمنی **   پنجاه سال دست به گریبان بحران بی سابقه ای هستیم که ناشی از خلل پیش آمده در مبانی مدنیت ما مردم ایران است  نه تنها در ایران بلکه در جهان ، این بحران بی سابقه است تا آنجا که  ، در بایگانی تجارب ملل دیگر رد پایی از وقوع آن به چشم نمی خورد . بر اساس شواهد تنها پس از وقوع در ایران ، همین بحران در چند کشور دیگر نیز به وقوع پیوست و ناباورانه باید گفت کشور روسیه امروز نمونه یی از آن کشور ها است.      این نوشتار مرثیه و نوحه برای دموکراسی نیست . اینگونه نیست و از قضا نگارنده در خیال خام دموکراسی سیر نمی کند بلکه در ماتم از دست رفتن مدنیت پیشا دموکراسی است . مدنیت پیش از دموکراسی برای ما  ایرانیان تجربه قرن ها