این نقد متوجه دوستانی است که با عنوان اقتصاددان در جامعه ما شناخته می شوند . همه با نام و نشانشان آشناییم . این گروه از عالمان هموطن ما ، راه فرار از مهلکه اقتصاد نفت را پس از سال های طولانی هنوز  به مردم نشان نداده اند . آنها در انجام مسئولیت خود تقصیر می کنند  و چه بسا ممکن است با خونسردی دیگران را تقصیر کار بدانند . اگر کمی صبور باشید نشان خواهم داد که در زدن اتهام به این عالیجنابان ابداً راه افراط نرفته ام . اول ، از همین یارانه آغاز می کنم : دولتی در کشور ما  تصمیم می گیرد سهم کوچکی از عایدات حاصله از فروش ارثیه نقد مردم ؛ یعنی نفت و گاز را ماهیانه به حساب تک تک مردم با عنوان ”  یارانه” واریز کند . شاهدیم اقتصاددانان ما در همان قدم اول عنوان نادرست یارانه از سوی دولت را می

جناب رییس جمهور اعلام نموده اند که سهم نفت در بودجه سال ۹۵ فقط بیست و پنج در صد است . این مطلب که ایشان گفته اند  ، در اصل برخاسته از سوء تفاهمی تاریخی است .همان سوء تفاهم  تاریخی که در مبحث حقوق مردم ،مناسبات مالی دولت و ملت ایران را ناروشن نموده است . روشن است که منظور رییس جمهور محترم این مطلب است که درآمد نفت ، متفاوت از درآمدهای مالیاتی است و طبیعتی متفاوت دارد اما اظهاراتشان ، نکته هایی را که در پی خواهد آمد  ،برایمان مطرح می کند : اولاً ، میدانیم روزانه معادل حدود سه میلیون بشکه نفت و گاز استخراجی ، خرج مصارف داخلی است، سوال اینست که این سه میلیون بشکه در کجای محاسبات منظور شده و چگونه به حساب آمده است ؟ ثانیاً،  این وضع مطلوب که رییس جمهور محترم به آن اشاره می کند، بر اساس انتخاب ما نبود بلکه

استاندار مازندران اعلام می کند که در کشور نود درصد منابع به هـدر می رود . ۱ به خاطر آوردم هفده سال پیش اقتصاددان برجسته ای شبیه همین را می گفت . او اعتقاد داشت ، میزان بهره وری در ایران بسیار نازل است و به برآورد آن زمان او این میزان در حد پنج در صد بوده است . ۲ با کمی دقت تداوم طولانی این وضع برایمان جلب توجه می کند . سوال این است ، این وضع را چگونه  تفسیر و یا توجیه کنیم ؟ مدیران و سیاستمداران امروز و دیروز را مقصر بدانیم یا ایرانی بودن و نوع مسلمانی مان را !؟ نگارنده این گونه پاسخ ها را نا روشن بلکه نادرست می داند . از نگاه او مسبب اصلی عاملی نوظهور است .  عاملی نوظهور که به طرح آن پیش از این ،طبعاً نیازی نبود اما از بازی روزگار، ما امروز به مطرح نمودن آن نیازمندیم ، به قول فردوسی :            چوگویی که

نازیبایی شتر را از قدیم شمرده اند .مثلاً اگر یکی بیاید و از زشتی لوچه اش بگویدمردم می گویند کجای کاری ، کجای شتر زیباست که لوچه اش نازیباست ؟ حالافرض کنید شتری با کوهان کج پیدا شود، حتماً انتظار دارید که شخص عیب جو اول همین عیب را ببیند ، اما اگر  برخلاف انتظار اینطور نشد و او  کوهان یک طرف افتاده را اصلاً تشخیص نداد ، آن زمان می گویید: آقای محترم شما اصلاً شتر شناس نبوده و نیستید و بعد با پوزش از حافظ شیرازی خطاب  به او چیزی خواهید گفت مثل این : شتر شناس نه ئی جان من عیب ها اینجا است !! باری ، فقط از روی اتفاق نوشته ای را خواندم . نام نویسنده برایم آشنا بود . او هنوز جوان است و درس خوانده اقتصاد *. این باعث شد تا من به آن نوشته که نقد اقتصاد سباسی عنوانش بود بیشتر دقت کنم .

این بار نیز اظهارات دکتر محمد ستاری فر در روزنامه آرمان ۱۸خرداد جلب توجه می کند . ایشان یکی از داعیه داران فکر اصلاحات اقتصادی در کشور و از مدیران اصلی برنامه ریزی اقتصاد ایران در گذشته بوده است . اعتراض من به ایشان و همفکران ایشان فقط محدود به این اظهارات نیست . سال ها پیش هم اعتراضی به اظهارات آن روز آقای ستاری فر در روزنامه ها ، به همین قلم در روزنامه اعتماد مورخ ۱۸ بهمن ۱۳۸۶ درج گردید . عنوان یادداشت آن روز من این بود ” آقای ستاری فر فقط کمی به مساله نزدیک شده اید نفت باید از درآمد دولت جدا شود ! ”  . امید این بود با تحول در اندیشه ها بعد از سال ها ایشان به هدف مورد نظر نزدیک تر شده باشند ،ولی متاسفانه هنوز هم درجا زدن ایشان در حل مساله کاملاً مشهود است . هرکه ناموخت از گذشت

پیش زمینه و یا پیش درآمد همه انقلاب ها، بحران های عمیق اجتماعی اند . فهم انقلاب و راه عبور را، روشنفکران با درک و فهم خود از بحران، به مردم نشان می دهند. در انقلاب مشروطه متفکرین و روشنفکران در تنویر افکار مردم کوشیدند و امروز نتایج آن ، برای همه ملموس و صحت آن  قابل ارزیابی است . سخن از بحران و بعد سخن از انقلاب پیش کشیدیم . زیرا در ادامه بحران است که کار به انقلاب می کشد . مهم آن است بدانیم بحران چیست و چرا آمده ؟ روشنفکران همیشه پاسخگوی همین پرسش اند . بحران های کوچک  همگام با اصل بحران،گاهی عرضه اندام می کنند  اما این بحران ها زمینه ساز اصلی انقلاب شناخته نمی شوند. بحران های کوچک  فقط در حکم چاشنی انفجاری عمل می کنند . بحران عقب ماندگی و فقر ، پیش از انقلاب مشروطه ، استیلای دراز مدت بر کشور

بدون تردید آقایان معرف حضور همه  هستند . آن ها از رجال علمی کشور محسوب می شوند . گهگاه اظهارات ایشان و افاضاتشان را در روزنامه ها وسایر رسانه ها شاهدیم . بسیاریشان استاد دانشگاه اند بعضی شان مدیرکل سابق و کمترینشان کارشناس معرفی می شوند . مردانی با مو های سفید و سنین بالای هفتاد هم در میانشان پبدا می شوند . ده ها سال است که حرف های یکنواخت و تکراری و بدون تاثیر آقایان از بلندگوها و روزنامه ها بگوش مردم می رسد . چند چیز را همیشه و در همه حال  بی ثمر تکرار و تکرار می کنند . دست واسطه ها را قطع کنید!   سیاست های اقتصادی را نه آن طور بلکه اینطوری کنید ! دولت را کوچک کنید ! تولید داخلی را حمایت کنید ! خصوصی سازی را رعایت کنید ! واردات را کم کنید ! صادرات را زیاد کنید و گاه هم می

جنبش ملی شدن صنعت نفت ایران سلطه غرب بر خاورمیانه را به چالش گرفت . ایران آن زمان از شرایط نوین در جهان و از قواعدی  که غرب برای اداره جهان  وضع نمود، سود جست و جهان را متوجه حق طلبی های خود نمود . شصت سال از آن ماجرا گذشت و  تجربه ای گران ، اندوخته ملت ما شده است . اکنون اقدامی دیگر پیش روی ما است . این بار ملت ایران تجربه ای تلخ  را دست مایه می کند تا بار دیگر در خاورمیانه ، سرمشقی تازه باشد . این بار نیز نفت ، سبب ساز تصمیمی بزرگ می شود . تجربه تلخ چه بود ؟ اواسط دهه هفتاد میلادی با افزایش تولید نفت و گران شدن روز افزون قیمت ، هیج کس گمان آن نداشت که ملت ایران مرحله ای خطرناک را تجربه می کند  ،تجربه ای که منجر به بزرگترین اتفاق تاریخ خاورمیانه ، یعنی

واژه‌های کلیدی نفت – بحران -جامعه- حکومت – سیستم – اقتصاد- بودجه- دولت چکیده فضای اقتصادی – اجتماعی ایران با بحرانی روبروست که علیرغم تقلای طولانی و صرف امکانات و فرصت های بسیار، در مهار آن موفق نبوده ایم . تاثیر درآمد کلان نفت از طریق بودجه دولت، در ایحاد این بحران ،حائز اهمیت فراوان است . بروز این مشکل اول بار در ایران بوده است،از این رو جستجوی راه حل در بایگانی تجارب دیگران نیز اتلاف فرصت ها است . در این نوشتار کوشش نگارنده تشریح همین مطلب است و تذکر این نکته که ،حل مشکل ، وضع تئوری های اقتصادی نیست بلکه توجه نمودن به اصول بنیادی سیستم جامعه و حکومت است که می تواند منجر به توفیق ما ،در حل مساله شود . قریب هفده سال پیش اولین کنفرانس برنامه ریزی به ابتکار عناصر دست اندر کار دولت آقای هاشمی رفسنجانی و با همکاری چند دانشگاه و همچنین موسسه عالی پژوهش در برنامه ریزی و توسعه (سازمان برنامه